Sztuczna inteligencja wkracza w coraz too nowe dziedziny naszego życia. Jednym z ostatnich obszarów, w których próbuje swoich sił, jest poezja. czy maszyny mogą tworzyć wiersze,które poruszą ludzkie serca?
Wyobraźmy sobie świat,w którym komputery piszą sonety,a algorytmy tworzą haiku. Brzmi to jak scena z filmu science fiction, ale staje się rzeczywistością na naszych oczach.
Czy AI może naprawdę zrozumieć emocje i piękno języka, czy też jest to jedynie złudzenie twórczości?
Czy sztuczna inteligencja potrafi pisać wiersze i tworzyć poezję?
Sztuczna inteligencja faktycznie potrafi generować teksty przypominające poezję, ale sam proces ten różni się znacząco od ludzkiej twórczości. AI nie „rozumie” znaczenia słów ani emocji – zamiast tego analizuje ogromne zbiory istniejących wierszy i na tej podstawie tworzy nowe kombinacje. Przypomina to trochę układanie puzzli ze słów według wyuczonych wzorców.
Modele AI jak GPT4 potrafią już całkiem nieźle naśladować różne style poetyckie – od klasycznych sonetów po współczesne haiku.
Co ciekawe, wiersze AI mogą być tak przekonujące, że czytelnicy nie będą w stanie odróżnić ich od ludzkiej twórczości.
W 2016 roku japoński wiersz napisany przez AI przeszedł pierwszy etap prestiżowego konkursu literackiego (źródło).
Naukowcy dostarczyli komputerowi jedynie ograniczony zasób słów i zdań, a sztuczna inteligencja, korzystając z tych materiałów, stworzyła powieść. Według jurorów konkursu książka wyróżniała się doskonałą strukturą, a jedynym jej mankamentem był zbyt słabo rozwinięty opis postaci.
Innym przykładem może być badanie opublikowane w prestiżowym czasopiśmie „Nature Scientific Reports„. Jego wyniki są dość… zaskakujące.
Naukowcy pod kierownictwem Briana Portera i Edouarda Machery’ego zebrali wiersze 10 znanych poetów anglojęzycznych, począwszy od Geoffrey’a Chaucera aż po Dorotheę Lasky, obejmując różne epoki i style poetyckie. Dla każdego z poetów wybrano 5 utworów. Następnie wykorzystano ChatGPT-3.5 do wygenerowania 5 wierszy „w stylu” każdego z poetów.
Eksperyment pierwszy: Czy można rozpoznać wiersze AI?
1,634 uczestników zostało losowo przypisanych do jednego z 10 poetów. Każdy uczestnik otrzymał 10 wierszy (5 oryginalnych i 5 wygenerowanych przez AI) i miał zdecydować, który z nich został napisany przez człowieka.
Wyniki pierwszego eksperymentu:
- Uczestnicy osiągnęli dokładność poniżej poziomu losowego (46,6%)
- Paradoksalnie częściej uznawali wiersze AI za ludzkie niż rzeczywiste wiersze poetów
- 4 z 5 wierszy z najwyższym prawdopodobieństwem uznania za ludzkie zostały wygenerowane przez AI
Eksperyment drugi: Ocena jakości wierszy
Drugi eksperyment miał na celu ocenę jakości literackiej wierszy w różnych kategoriach. Uczestnicy — 696 osób — zostali podzieleni na trzy grupy:
- Grupa poinformowana, że wiersze są ludzkie.
- Grupa poinformowana, że wiersze są generowane przez AI.
- Grupa bez informacji o autorstwie.
Każda z grup oceniała wiersze w 14 kategoriach, takich jak rytm, piękno, inspiracja czy znaczenie.
Wyniki drugiego eksperymentu:
- Wiersze AI zostały ocenione wyżej niż oryginalne wiersze znanych poetów
- We wszystkich niemal kategoriach (oprócz „oryginalności”) wiersze AI wypadły lepiej
- Największa różnica dotyczyła rytmu – wiersze AI oceniono znacząco wyżej
Dlaczego ludzie wybrali wiersze AI?
Autorzy badania sugerują, że niedoświadczeni czytelnicy preferują wiersze AI z powodu ich, prostoty, łatwości zrozumienia czy bezpośredniego przekazu.
Z kolei wiersze tworzone przez ludzi często charakteryzują się bardziej skomplikowaną strukturą, wielowarstwowością oraz wymagają głębszej analizy, co może być trudniejsze do przyswojenia dla przeciętnego odbiorcy.
Badanie dowodzi, że współczesne modele AI osiągnęły poziom pozwalający na tworzenie wierszy, które są nie tylko trudne do odróżnienia od dzieł ludzkich, ale także często bardziej cenione przez odbiorców.
Wiersz AI – przykłady
Najnowsze modele generatywne, takie jak Claude 3.5 Sonnet czy GPT4o doskonale radzą sobie w tworzeniu poezji również w języku polskim. Sprawdźmy to na konkretnym przykładzie.
Poniżej prompt na stworzenie wiersza w stylu WIsławy Szymborskiej
Napisz krótki wiersz w stylu Wisławy Szymborskiej. Wiersz powinien cechować się filozoficzną refleksją, prostotą języka i delikatnym humorem, z uwagą skierowaną na codzienność. Tematem wiersza ma być 'czas i jego upływ’. Tekst ma zawierać subtelne metafory oraz ironię, ale jednocześnie ma być czytelny i skłaniający do przemyśleń.
A tutaj wyniki, ChatGPT i model GPT4o
Dla porówniania ten sam prompt i Claude 3.5 Sonnet
…i na koniec Gemini 1.5
No dobrze, a co z rymami?
Napisz krótki wiersz rymowany o tematyce 'stary dom na wzgórzu’. Wiersz powinien mieć regularny układ rymów w schemacie AABB, gdzie każda para wersów się rymuje.
Tworzenie dowolnego rodzaju rymów również nie stanowi większego problemu. Poniżej wiersz wygenerowany przez GPT4o.
Przedstawione wyniki to jedynie przykłady „na start” – zbudowane na podstawowym promptach. Im bardziej szczegółowo określimy swoje oczekiwania, tym lepsze i bardziej dopracowane efekty możemy uzyskać.
Jeśli naszym celem jest wiersz w stylu Wisławy Szymborskiej, możemy wskazać konkretne utwory jako punkt odniesienia, np. „Koniec i początek” lub „Nic dwa razy”. Możemy zasugerować wykorzystanie charakterystycznych dla niej środków stylistycznych – jak paradoksy, kontrasty czy specyficzny ton ironii.
Zamiast ogólnego tematu, jak „czas i jego upływ”, można dodać konkretne sytuacje lub obrazy: „zegarek przekazywany z pokolenia na pokolenie”, „popołudnie w pustej kawiarni”, „liść zatrzymany w kałuży”.
Modele generatywne świetnie radzą sobie z różnorodnymi strukturami wierszy. Można eksperymentować, prosząc o sonety, limeryki, haiku czy wiersze wolne – wszystko zależy od tego, jak dokładnie określimy formę i rymy.
Połączenie zdolności literackich z umiejętnością wykorzystania możliwości AI może dać naprawdę świetne wyniki.
Z perspektywy osoby która nie ma za wiele do czynienia z poezją; oceniam, że ChatGPT poradził sobie z tym zadaniem najlepiej.
Czy można to nazwać poezją? Chętnie poznam Wasze zdanie w komentarzach.
Wyzwania twórców AI w pisaniu poezji
Sztuczna inteligencja napotyka trzy główne przeszkody w tworzeniu poezji. pierwszą jest brak prawdziwego zrozumienia kontekstu kulturowego i emocjonalnego – AI nie przeżywa uczuć, nie ma wspomnień ani osobistych doświadczeń. Może jedynie naśladować wzorce i struktury występujące w istniejących utworach poetyckich.
Bo to właśnie o te przeżycia autora często mogą być kluczowe w tworzeniu poezji.
Systemy AI mają też problem z zachowaniem spójności tematycznej w dłuższych utworach. Potrafią generować pojedyncze strofy czy metafory, ale trudno im utrzymać główny wątek wiersza.Czasem ich utwory przypominają groch z kapustą – niby wszystko brzmi poetycko, ale całość nie trzyma się kupy.
Subtelności języka poetyckiego to kolejne wyzwanie dla AI. Systemy nie wyczuwają naturalnie rytmu czy melodii słów. Nie potrafią też tworzyć oryginalnych, świeżych metafor – zamiast tego często powielają utarte schematy znane z bazy treningowej. Dlatego wiersze AI często brzmią sztucznie lub mechanicznie, jakby były posklejane z gotowych fraz.
Przyszłość poezji z udziałem sztucznej inteligencji
Sztuczna inteligencja zmienia sposób tworzenia poezji, ale nie zastąpi całkowicie poetów. AI staje się narzędziem wspomagającym proces twórczy – może generować pierwsze wersje wierszy, proponować rymy czy metafory, z których poeci mogą czerpać inspirację. już teraz programy takie jak GPT-4 potrafią tworzyć utwory w różnych stylach,od haiku po sonety.
Technologia AI wprowadza do poezji nowe możliwości eksperymentalne. Powstają hybrydy człowiek-maszyna, gdzie część wersu tworzy poeta, a część uzupełnia sztuczna inteligencja.Niektórzy twórcy wykorzystują AI do generowania nietypowych zestawień słów czy obrazów poetyckich, których ludzki umysł mógłby nie wymyślić. To jak współczesna burza mózgów – AI podrzuca pomysły, a poeta nadaje im ostateczny kształt.
Największym wyzwaniem pozostaje oddanie w wierszach AI autentycznych emocji i głębi przeżyć. Choć programy potrafią naśladować style i formy poetyckie, trudno im stworzyć utwory, które poruszałyby czytelnika tak jak wiersze napisane przez człowieka. Dlatego przyszłość poezji to prawdopodobnie symbioza - połączenie ludzkiej wrażliwości z możliwościami technologicznymi AI.
Pytania i odpowiedzi
Czy sztuczna inteligencja naprawdę może pisać wiersze?
Tak, sztuczna inteligencja może tworzyć teksty przypominające wiersze. Wykorzystuje do tego modele językowe i algorytmy uczenia maszynowego, które analizują istniejącą poezję i na tej podstawie generują nowe utwory.
Jakie są główne wyzwania w tworzeniu poezji przez AI?
Główne wyzwania to oddanie emocji i głębi znaczeniowej charakterystycznej dla ludzkiej poezji. AI może mieć trudności z tworzeniem oryginalnych metafor i przekazywaniem subtelnych uczuć, które często stanowią istotę poezji.
Czy wiersze AI mogą być równie dobre jak te pisane przez ludzi?
To zależy od kryteriów oceny.Wiersze AI mogą być poprawne technicznie, ale często brakuje im autentyczności i osobistego doświadczenia, które wnoszą ludzcy poeci. niektórzy mogą jednak uznać utwory AI za interesujące lub inspirujące.
Jak rozpoznać wiersz napisany przez AI?
Może to być trudne, ale często wiersze AI charakteryzują się brakiem spójności tematycznej, powtarzalnością fraz lub nietypowymi zestawieniami słów. Mogą też zawierać mniej osobistych odniesień i emocjonalnej głębi niż wiersze pisane przez ludzi.
Czy AI może zastąpić ludzkich poetów?
Całkowite zastąpienie ludzkich poetów jest mało prawdopodobne. AI może być narzędziem wspomagającym w procesie twórczym, ale unikalna perspektywa i doświadczenie życiowe człowieka pozostają kluczowe dla tworzenia głębokiej i poruszającej poezji.
warto zapamiętać
Sztuczna inteligencja w poezji to jak malarz, który zamiast farb używa słów – tworzy obrazy emocji, ale czy potrafi uchwycić duszę? Kluczowym pytaniem jest, czy AI może zrozumieć ludzkie uczucia na tyle głęboko, by tworzona przez nią poezja była autentyczna. Zatrzymaj się na chwilę: co sprawia, że wiersze są piękne – konstrukcja, czy prawdziwe przeżycia? Może czas odkryć poezję w nowych barwach i zadać sobie pytanie: gdzie kończy się technologia, a zaczyna sztuka?
